Yeni Doğan Bebeğin Bakımı

Bebeğiniz doğduğu andan itibaren her türlü faaliyetin odak noktasıdır. Doktor veya hemşire yüzünü temizler. Düzgün nefes alabilsin diye, başı dışarı çıkar çıkmaz, ağzı ve burnu sıvılardan temizlenir. Solunum yolu temizlenirken, kalp atış hızı ve kan dolaşımı stetoskopla ya da göbek kordonunun nabzına bakarak kontrol edilir. Bütün yeni doğanlar birkaç dakika süreyle morumsu bir renk alır özellikle dudakları ve dilleri. Doğumdan beş on dakika sonra pembeleşirler. Bebeğinizin göbek kordonu plastik bir kelepçeyle kelepçelenir. Siz ya da partneriniz göbek kordonunu kesebilirsiniz. Sonraki bir iki gün içinde bir sürü şey olacaktır. Sağlık ekibi, çeşitli muayeneler, tarama testleri ve aşılar yapacaklar. Yapılacaklar şöyledir:

Muayeneler: Bebeğin ilk muayenelerinden biri Apgar sayılarını belirlemektir.

Apgar sayıları:Yeni doğan bebeğin sağlık durumunun hızla değerlendirilmesidir. Bebek doğduktan sonraki ilk beş dakika içinde uygulanır. Anestezist Virginia Apgar tarafından 1952 yılında geliştirilen bu kısa değerlendirme, yeni doğan bebekleri değerlendirmede beş kriteri esas alır: renk, kalp atış hızı, refleksler, kas elastikiyeti ve solunum. Her bir kritere 0,1, 2 puan verilmek üzere azami 10 puan verilebilir. Yüksek puanlar daha sağlıklı bebeklere işaret ederken, 5’in altındaki puanlar bebeğin yardıma ihtiyacı olduğunu gösterir. Bazı doktorlar Apgar sayılarına önem vermezler çünkü düşük puan alan bebeklerin daha sonra son derece sağlıklı oldukları görülmüştür.

Diğer kontrol ve ölçümler: Doğumdan hemen sonra yeni doğan bebeğin kilosu, boyu ve başının çapı ölçülür. Vücut ısısına bakılır ve solunumu ve kalp atış hızı değerlendirilir. Genellikle doğumundan sonraki 12 saat içinde sorun veya anormallik olup olmadığım anlamak için fiziki muayene yapılır.

Bakım ve aşılar: Hastalıkları önlemek için aşağıdaki önlemler alınır:

Gözün korunması: Anneden çocuğa bel soğukluğu geçme olasılığına karşı, ABD’deki tüm eyaletlerde bebeğin gözlerinin bu enfeksiyondan korunma zorunluluğu vardır. Bel soğukluğu enfeksiyonları 20. yüzyılın başlarına kadar körlüğün en önemli sebeplerinden biriydi. Bebeklerin gözlerini bu enfeksiyondan korumak bu tarihlerde yasalaştı. Genellikle ya tetrasiklin ya da eritromisin içeren antibiyotikli bir merhem ya da solüsyon bebeğin gözlerine sürülür. Bu ilaç bebeğin gözünü tahriş etmez ve acı vermez.

K vitamini iğnesi: ABD’de doğumdan hemen sonra bebeklere K vitamini verilemesi olağan bir uygulamadır. Kanın normal şekilde pıhtılaşması, yani bir kesik ya da yaradan sonra kanamanın durması için K vitamini gereklidir. Yeni doğan bebeklerin ilk birkaç hafta K vitamini seviyeleri düşüktür. K vitamini iğnesi, ender gerek görülse de, yeni doğan bebeğin had safhada K vitamini eksikliği yüzünden şiddetli kanama geçirme olasılığını ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Bu sorunun hemofili ile ilgisi yoktur.

Hepatit B aşısı: Hepatit B karaciğeri etkileyen viral bir enfeksiyondur. Siroz ve karaciğer yetmezliği gibi hastalıklara neden olabildiği gibi, karaciğer tümörüne de yol açabilir. Yetişkinler hepatit virüsünü cinsel yollarla, ortak kullanılan iğnelerle ve bu hastalığı olan birinin kanma maruz kaldıkları takdirde kaparlar. Bebeklere ise, gebelik ve doğum sırasında annelerinden bulaşır bu hastalık. Hepatit B aşısı bebekleri, bu virüse maruz kalmaları halinde, bu hastalıktan korur. Dolayısıyla, hastanede ya da doğumevinde bebeğinize bu aşı yapılabilir. Aynca bu aşı diğer aşılarla birlikte bebek iki aylıkken de yapılabilir.

Emzirme
İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her ağladığında emzirilmelidir. 2-3 günden sonra süt gelmeye başlar. Vücudunuzda fazla miktarda süt üretimi vardır. Bebek tek göğsünüzü emerek uyuyabilir. Her 2 meme de eşit zamanda emzirmek en doğru olandır. Fakat bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir defada bir memeyi emerse, bir sonraki defa diğer göğüsten emzirmek gerekir. İlk on dakikadan sonra gelen süt daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissiyatı doğurur. Bir göğsü emmesi bu sebeple yeterli olabilir. Günde yaklaşık 10-12 defa emmesi, ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe ek olarak su da vermeye gerek yoktur. Meyve püresi ve pirinçli mama benzeri ek besinler altıncı aydan sonra verilmelidir.

Dışkı ve İdrar Sıklığı
Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6-8 kez). Anne sütü ile beslenen bebeklerin kakaları cıvıktır. Kaka ilk günler yeşilimsi olur, daha sonra altın sarısı rengini alır. Mamayla beslenen bebeklerin kakaları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da ortaya çıkabilir. Bebeğin günde en az 6-8 defa idrar yapması gerekir. Bu, beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bebeğin bir 2 ay sonra 2-3 günde bir kaka yapması normaldir.

Alt Değiştirme
Bebeğinizin altını sık sık değiştirin. Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuzsa altını değiştirin. Beslenme ile bağırsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrası da bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, çok kirliyse yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi çok hassastır. Islak veya kirli bez uzun süre (3-4 saat) kalırsa pişik oluşabilir. Bu durumda bebek cildine uygun bir pişik kremi uygulayabilirsiniz. Unutmayın, kız bebeklerinin altları önden arkaya doğru temizlenmelidir.

Göbek Bakımı
Göbeğin ve çevresinin temiz ve kuru olması çok önemlidir. Göbek bağı kullanmayın. Günde 2-3 defa göbek kordonunu dibinden, alkollü pamuk aracılığıyla temizleyin. Göbeği bezin dışında bırakmaya özen gösterin. Göbek 7-14 gün içinde düşer. Düştükten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir sizi korkutmasın. Bu gibi hallerde alkolle silebilirsiniz.

Bebek Banyosu
Göbek düştükten 1 gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene dek  yumuşak bir bez ile bebek cildine uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. İki güne bir  banyo kafi olacaktır. Fakat ağzını, çenesini ve genital bölgesini sıklıkla ıslak, sabunsuz, yumuşak temiz bir bez ile silmeniz gerekir. Banyosunda içme suyu kullanmanız gerekmez. Ama cildinde yara varsa ya da ameliyat geçirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun iç kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sırasında cildi durulamak son derece önemlidir. Sabun, bebek cildini tahriş edebilir. Bebeğin cildi kuru ise sık banyo yaptırmayın. Banyosunun son suyuna biraz bebe yağı eklemek işe yarayabilir.

Cilt Bakımı
Bebeğin cildine her banyo sonrası krem veya yağ sürmek gerekmez. Bebek cildi çok hassastır. Krem ve yağlar sürülerek cildin terlemesi önlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında döküntüler ortaya çıkabilir. Bebeğin cildi kurur veya çatlaklar gelişirse, günde iki kere bebek losyonu veya nemlendirici sürebilirsiniz.

Tırnak Bakımı
Bebeğin tırnağını, ona özel bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Bebek, uzamış tırnaklarıyla yüzünü ve gözünü çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağını kesin ve sivri köşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.

Hapşırık ve Hıçkırıkları
Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.

Yatma Pozisyonu
Bebeğinizi gözlem altında değilken sırtüstü yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuçlarına göre sırtüstü yatış en güvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana çevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yüzükoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuştüyü yorgan kullanmayın. Yorganı göğüs hizasına kadar örtün, başına çekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın.

Oda Isısı
Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler için 21° C uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin üzerine üflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla; çok soğuk olmayan ortamda hemen üşümez, üşüse de hasta olmaz. Çok ısınan bebekte uyku hali ve beslenme isteksizliği görülür. Ancak bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vücut ısısına da bakılabilir. Üzerine battaniye örtülerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüyemezler.

Araba Koltuğu
Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki tüm yolculuklarınızda araba koltuğu kullanın.

Bebeğinizin İlk Kontrolü
Taburcu olduktan bir hafta içinde yapılmalıdır. Bundan sonraki kontrol ve aşılar için doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Bebeğiniz, doktorunu ziyaret ettiğinde tam bir tıbbi muayeneden geçer

Ziyaretler
İlk haftalarda yorucu ziyaretlerden kaçının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay biçimde evde yapılır. Bebeği kalabalık grupların içine sokmayın. Özellikle kış aylarında kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunun yolları enfeksiyonlarına çok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması için öptürmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak çocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa döneminde kendini iyi koruması gerekir.

Şu durumlarda doktorunuzu aramalısınız.

• Bebek 6-7 saat uyumazsa,
• Kasık bölgesinde ağrılı pişik olursa
• Ateş, makattan ölçüldüğünde 38°C’nin üzerindeyse, (Fazla ısınmış olabilir. Önce üzerini açın, 15 dakika bekleyin ve sonra derece ile ölçün. Ateşi hala 38°C’nin üzerindeyse doktorunu arayın.)
• Tüm vücuda yayılmış sarılık varsa,
• Bezlerin dışına kadar taşan sıvı tarzında dışkılama (günde 3-4 defa) oluyorsa,
• Üst üste fışkırır tarzda kusarsa.
• Amerikan Hastanesi Yenidoğan Servisi