Gebelikte Ultrason

Ultrason: En fazla duyduğunuz doğum öncesi tetkiki ultrason tetkikidir mutlaka. Doktorunuz ultrason tetkikini, doğmamış bebeğinizin görüntüsünü almak ve gebeliğinizin nasıl ilerlediğini görmek için kullanır. Bu tetkik yapılırken siz de bebeğinizin görüntülerini görebilirsiniz. Ultrason aynı zamanda, omurga anomalileri (nöral tüp defekti), kalp defektleri gibi bazı doğum kusurlarını teşhis etmek için de kullanılır.

Ultrason tetkiki enerji olarak ses dalgalarını kullanır. Karnınızın üstüne, insan kulağının duyamayacağı kadar yüksek frekanslı ses dalgaları üreten bir prob konulur. Ses dalgaları, bebeğiniz de dahil vücudunuzdaki dokular üzerinden geri yansıyarak proba geri döner. Ses dalgaları proba, dokunun yoğunluğuna ve probla arasındaki mesafeye bağlı olarak, farklı zamanlarda ve farklı kalitelerde geri döner. Sinyaller dönerken bir ekran üzerinde görülebilen görüntüye dönüşür. Ultrason muayenesinin farklı türleri vardır;

Standart ultrason muayenesi: Bu tür ultrason muayenesinde, doktorunuza gebeliğinizin durumu ile bilgi veren iki boyutlu (2-D) görüntüler elde edilir. Bebeğinizin kaç haftalık olduğunu, nasıl geliştiğini, plasentanın konumunu ve vücudunuzla bebek arasındaki ilişkiyi saptamak için kullanılır. Bu tetkik 20 dakika kadar sürer.

Ayrıntılı ultrason muayenesi: Aynı zamanda hedefe yönelik muayene veya 2. Seviye muayene de denilen bu tür muayene, genellikle standart ultrason tetkiki veya tarama testi sırasında uyanan bir anormallik şüphesini araştırmak için kullanılır. Muayene daha gelişmiş aletlerle daha ayrıntılı olarak yapılır. Süresi de 30 dakika ile bir saat kadardır. Doktorunuz bu tür bir muayeneyi, gebeliğiniz yüksek risk grubuna dahil bir gebelik olduğu takdirde de önerebilir. Bu muayene bebeğin başını, omurgasını ve diğer organlarını aynntılı olarak görüntülemek için kullanılır ve nöral tüp defektlerini teşhis etmede bir hayli etkindir.

Transvajinal ultrason: Gebeliğin ilk dönemlerinde, rahim ve yumurtalık tüpü karın yüzeyinizden çok vajinanıza yakındır. İlk üç aylık dönemde ultrason muayenesine girerseniz, doktorunuz bir transvajinal tarama talep edebilir. Bu sayede bebeğinizin ve onun etrafındaki yapılann daha net bir görüntüsünü elde edersiniz. Ayrıca bu tür bir muayeneyle rahim ağzıyla ilgili sorunlar da teşhis edilebilir. Bu muayene vajina içine yerleştirilen ince, çubuk benzeri bir aletle yapılır.

Üç boyutlu (3-D) ultrason. Bu tetkikin iki türü vardır. İmge oluşturma adı verilen birinci türünde, bebeğin siyah beyaz fotoğrafa benzer görüntüsü elde edilir. Hacim yakalama adı veri-len diğer türünde ise, tıpkı bilgisayarlı tomografi taramalarında ve MR’larda olduğu gibi, teşhisi bir adım ileri götürme amacıyla, 3-D ultrason veri seti muayeneden sonra analiz edilir.

Doppler ultrason (renkli ultrason): Doppler görüntülemesi, kan hücresi gibi hareket eden nesneler üzerinden yansıyan ultrason dalgalarındaki değişiklikleri ölçer. Kanın dolaşım hızını ve yönünü ölçer. Bu sayede doktorlar çeşitli dokulardaki kan akışına ne kadar direnç olduğunu saptayabilirler. Yüksek tansiyon ve preeklampsi gibi gebelik komplikasyonlarınız varsa, Doppler ultrasonu bebeğe veya plasentaya kan gitmesinde bir sorun olup olmadığını saptayabilir.

Fetal eko. Bu tetkik, ultrason dalgaların bebeğin kalbinin daha ayrıntılı bir görüntüsünü elde etmek için kullanır. Kalbin anatomisi ve fonksiyonu üzerine odaklanır ve doğuştan gelen bir kalp defekti olup olmadığını saptar.

Ultrason Ne zaman ve nasıl yapılır? Ultrason tetkiki gebeliğin herhangi bir zamanında yapılabilir. İlk üç aylık dönemde yapılan ultrason muayeneleri genellikle bebeğin sağ ve sağlıklı olduğunu ve cenin yaşını doğrulama amaçlı yapılır. Aynı zamanda ilk üç ayda yapılan tarama testinin bir parçası olarak da yapılabilir (ilk üç aylık dönem taraması). En sık olarak gebeliğin 18-20 haftaları arasında uygulanır. Gebeliğin bu aşamasında yapılan ultrason tetkiki, ceninin yaşını doğrulamanın yanı sıra yapısal anomalileri de saptar. Bebeğiniz bu aşamada iskelet yapısı ve organlan tespit edilebilecek kadar gelişmiştir ve dört kalp odasının hepsi ve ana atardamarlar görülebilecek durumdadır. Yüksek risk grubuna giren gebelik gibi durumlarda ultrason tetkikleri gebelik süresince tekrarlanabilir. Hem kadının, hem de bebeğin sağlık durumunu kontrol altında tutmak ve bebeğin gelişimini izlemek için kullanılabilir.

Bu tetkik yapıldığında gebeliğinizin hangi aşamada olduğuna ve tetkiki yaptırdığınız sağlık kuruluşunun uygulama tarzına bağlı olarak, ultrason tetkikine idrar torbanız doluyken gelmeniz istenebilir. Muayene odasına girdikten sonra sırtüstü uzanmanız istenecek ve karın bölgenize bir jel sürülecektir. Bu jel, ses dalgalarına karşı iletkenlik işlevi görür ve cildinizle karnınıza konan prob arasındaki hava kabarcıklarını yok eder. Prob, ses dalgalarını yayan ve yansıdıkları zaman kaydeden küçük bir plastik alettir.

Muayeneyi yapan kişi muayene sırasında probu karnınızın üzerinde ileri geri hareket ettirerek ses dalgalarını rahminize yönlendirir. Bebeğinizin yaşına ve pozisyonuna bağlı olarak, bebeğin yüzünü, minicik ellerini ve parmaklarını ya da kol ve bacaklarını görebilirsiniz. Muayene boyunca doktorunuz, bebeğin başını, karnını, uyluk kemiğini ve diğer yerlerini ölçmek için duracaktır. Bu ölçümler doktorunuza bebeğin gelişimi konusunda bilgi verir. Kalp gibi önemli organların resmi de çekilebilir. Röntgen muayenesinin aksine, ultrason tetkiki radyasyon içermez. 40 yıldır yapılan bu tetkiklerin annenin veya bebeğin sağlığına zarar verdiğine dair bir endişe uyanmamıştır.

Sonuçlar ne gibi bilgiler sağlar? Doktorunuz, tetkikte elde ettiği görüntülere dayanarak gebeliğiniz ve bebeğinizin durumu hakkında bazı saptamalarda bulunabilir:

• Gerçekten gebe olup olmadığınız,
• Bebeğinizin ana rahmine kaç hafta önce düştüğü,
• Karnınızda kaç bebek taşıdığınız,
• Bebeğinizin büyüme ve gelişmesi,
• Bebeğin hareketleri, solunumu ve kalp atış hızı,
• Gebeliğin konumu.
• Bazen gebelik rahmin dışında (dış gebelik), genellikle de fallop tüpünde oluşabilir. Bu acilen tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur.
• Bebeğinizdeki yapısal değişiklikler ve anormallikler,
• Plasentanın konumu ve gelişimi,
• Düşük yapıp yapmadığınız,
• Rahim ağzının ve prematüre doğum riski ihtimalinin değerlendirilmesi,
• Bebeğin etrafındaki sıvının hacmi, kas elastikiyeti ve faaliyeti gibi ceninin sağlığı ile ilgili ölçümler,
• Bebeğinizin cinsiyeti. Bebeğin cinsiyetinin değerlendirilmesi bebeğin ve göbek kordonunun rahim içindeki konumuna bağlıdır. Bu bilgiye sahip olmak isteyip istemediğinize önceden karar verin. Bebeğin cinsiyetinin size açıklanmamasını daha önceden talep edebilirsiniz.

Yaptırma nedenleri: Kadınların çoğu için ultrason tetkiki, bebeğin geliş tarihinin ve sağlıklı olduğunun onaylanmasından ibarettir. Ama doktorlar, bebeğin dünyaya geliş tarihinin doğru olup olmadığının, çoğul gebeliklerin ve plasenta hastalıklarının tespiti açısından önemli bir tarama testi olduğu için, onsuz yapamazlar. Birtakım endişeler baş gösterdiğinde de ultrason başvurulacak en iyi araçtır. Ne zaman gebe kaldığınızı tam olarak bilmiyorsanız, gebelik süresini ultrason tespit edebilir. Tarama testleri bir anormallik olduğuna işaret ederse, bu durum ultrasonla teşhis edilebilir. Herhangi bir kanama varsa veya bebeğin büyüme hızıyla ilgili bir endişe doğarsa, ultrason en ideal başlangıç testidir. Aynca ultrason görüntülemesi, doktorunuz amniyosentez veya koryonik vilus örneklemesi gibi diğer doğum öncesi taramalarını yaparken de yol gösterici olabilir.

Birçok kadın ve eşi ultrasona girmeyi iple çekerler çünkü bu onlara bebeklerini ilk kez görme veya bebeklerinin cinsiyetini öğrenme fırsatını verir. Bununla birlikte, sadece bebeğin cinsiyetini öğrenmek için ultrasona girmek genelde tavsiye edilen bir şey değildir.

Taramanın doğruluk payı ve sınırları:

Ultrason yararlı bir görüntüleme aletidir ama cenindeki tüm anomalileri teşhis edemez. Ultrason, fark edilen bir soruna tatmin edici bir açıklama getiremezse doktorunuz, MR, amniyosentez veya koryonik vilus örneklemesi gibi diğer diyagnostik görüntüleme ve tarama testlerini tavsiye edebilir.